کد مطلب:193935 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:195
حضرت زهرا و مقام رضا
رضا امری درونی است ولی در ظاهر نشانه هایی دارد، شكر با زبان و گله نكردن از خدا از نشانه ها و مظاهر زبانی رضا است. انسان راضی به تقدیر، از نظر عملی نیز در مقابل تقدیر الهی تسلیم است و ظلم و حبس و حرمان و هجرت را به جان می خرد. انسان صابر و راضی از نفس خودش راضی نیست، اما از تقدیر الهی رضایت كامل دارد و در مصایبی كه از جانب خدا بر سر او می آید بردبار و خشنود است.
زندگی حضرت زهرا علیهاالسلام پر از مشكلات و فراز و شیب، و خود تاریخ مفصلی است كه یك سینه سخن در آن نهفته است. دشمنان آن حضرت چه ها كه نكردند!... اثر جراحت و كبودی سینه تا چهل روز بر بدن آن حضرت باقی مانده بود. به رغم این همه مشكلات، در بین سخنانی كه آن حضرت در این روزها بر زبان راندند حتی یك كلمه شكایت از خداوند وجود ندارد. مقام آن بزرگوار بالاتر از آن است كه بخواهد گله ای به زبان آورد. سراسر آن خطبه آتشین حمد خداوند منان است. ایشان حجت را بر ابوبكر و عمر تمام كردند بر زن های مهاجر و انصار احتجاج فرمودند، اما حمد و سپاس خدای را
[ صفحه 143]
فراموش نكردند؛ گویا حضرت با این كار می خواستند به ما بفهمانند كه ای مسلمانان، به هنگام گرفتاری حمد و ثنای خداوند را از یاد نبرید. روایات متواتری از رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده كه فرمودند:
«یا فاطمة ان الله تبارك و تعالی لیغضب لغضبك و یرضی لرضاك [1] ؛ ای فاطمه، خدای تبارك و تعالی با غضب تو غضبناك، و با رضایت تو راضی می شود».
نیز فرمودند:؛ و اعلم یا علی انی راض عمن رضیت عنه ابنتی فاطمة [2] ؛ یا علی، بدان كه هر كس دخترم فاطمه از او راضی باشد، من نیز از او راضی ام».
از این گونه سخنان در كلام رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم درباره حضرت فاطمه علیهاالسلام فراوان است. نكته مهمی كه از این روایات دریافت می شود این است كه همگان باید به مقدرات خدا راضی باشند. ولی خدا رضایت خود را به رضایت حضرت زهرا علیهاالسلام پیوند زده است. فقط حضرت زهرا است كه رضایش ملازم رضای خدا است و خدای متعال به خشنودی او خشنود، و به خشم او خشمگین می شود. فقط در مورد زهرا علیهاالسلام تعبیر «الانسیة الحوراء» [3] آمده است. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در این روایت می فرماید خداوند فضل خود را شامل حال انسان ها كرده و حضرت زهرا علیهاالسلام را به دنیا آورده است. ایشان این جهانی نیستند، اما خدا خواسته دیگران از زهرا علیهاالسلام یاد بگیرند و نسبت به او محبت، و تولی داشته باشند و لذا ایشان را آفریده است. فعل و قول حضرت زهرا علیهاالسلام در ایجاب و سلب، از طرف خداوند امضا شده است. حضرت زهرا علیهاالسلام به آن دو نفر فرمودند: «شما مرا غضبناك كردید و من بر شما خشمناكم» و به یكی از آنها فرمودند: «من در هر نماز تو را نفرین می كنم».
آیا حضرت از ما راضی است یا نه؟ آیا راضی است كه خدا هم راضی باشد؟ باید دید حضرت از چه چیزی راضی هستند و از چه چیزی ناراضی؟ اگر خطبه ایشان را كلمه به
[ صفحه 144]
كلمه بخوانیم، خواهیم فهمید از چه چیزی راضی نیستند. خدایی كه خالق است و با مخلوق قیاس نمی شود، رضای خود را در رضای بنده قرار داده است. رضای خدا مقرون و ملازم رضای فاطمه علیهاالسلام است. این همان عصمت است كه انبیاء و ملائك به آن دست یافته اند، اما عصمت آنها در این مرتبه و درجه نیست. هیچ آیه و روایتی نیامده كه انبیای الهی از هر كه راضی شوند، خدا نیز راضی می شود. اخلاق عملی، اخلاق عبادی، و بالاتر از این دو، اخلاق عقیده را باید از زهرا علیهاالسلام آموخت.
حضرت امام حسن علیه السلام به عبدالله بن جعفر فرمودند: «من ضمانت می كنم اگر كسی در دل از خداوند راضی باشد و هیچ گاه سؤالی نكند، دعایی نمی كند مگر آن كه مستجاب گردد». این امتیاز مخصوص معصومین علیهم السلام نیست، بلكه برای انسان های عادی نیز هست، اما به دست آوردن آن مشكل است. ممكن است كسی از آن رو در پی رضایت از خداوند باشد كه دعایش مستجاب گردد، ولی بالاتر از این، مقام رضای عن الله است. رضای عن الله از همه چیز بالاتر است. كسی كه از خدا راضی باشد به قدری آثار و نعمات الهی در اطراف خود می بیند كه چه بسا هیچ وقت از خدا سؤالی نكند و چیزی نخواهد و به مرحله ای برسد كه درخواست هایش از باری تعالی، همه در مورد آخرت باشد و درخواست دنیایی نكند. نقل شده است كه حضرت علی علیه السلام به همراه همسرشان، دختر گرامی رسول خدا، سه روز بود كه غذای خود را می بخشیدند و چیزی نمی خوردند. روز سوم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به منزل آنها تشریف آوردند. حضرت زهرا علیهاالسلام فرمودند: «یا رسول الله، سه روز است اهل این خانه چیزی نخورده اند». پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز فرمود: دخترم، پدرت نیز سه روز است كه چیزی نخورده است. این بزرگواران غذا داشتند، اما آن را می بخشیدند و ایثار می كردند.
اگر روزه داری یك روز از ماه مبارك رمضان را بدون خوردن سحری روزه بگیرد، به هنگام افطار می گوید من نمی توانم نمازم را با حضور قلب به جای آورم، مگر آن كه اول افطار كنم. حال اگر سه روز بدون سحری و افطار روزه بگیرد، چه می شود؟
دخت گرامی رسول خدا به سجده گاه رفتند و دو ركعت نماز به جای آوردند و
[ صفحه 145]
فرمودند: «بار خدایا، پیامبر تو به مهمانی ما آمده و ما غذایی نداریم». آن گاه از جانب خداوند برایشان غذا فرستاده شد. بهترین بندگان خدا سه روز گرسنگی را تحمل كردند اما چیزی از خداوند نخواستند، در صورتی كه اگر می خواستند، خداوند به آنها می داد. البته، خداوند هم نخواسته است كه این بزرگواران را با گرسنگی امتحان كند. چنین امتحان هایی پایین تر از حد و منزلت معصوم است این امتحان كوچك برای آن است كه انسان ها به این بزرگواران اقتدا نمایند و آنها را الگوی خویش سازند.
رضا مرتبه ای بس گرانبها است كه انسان باید به دنبال كسب آن باشد؛ چرا كه اگر اهل آخرت باشد به درد آخرتش می خورد و اگر اهل دنیا باشد به كار دنیایش می آید و فوائد بسیاری عایدش می شود. هر چند كسب رضا برای تحصیل دنیا، ارزان فروختن متاعی پر ارزش به قیمتی ناچیز است. درست مانند آن كه در زمان وفور نان و نه در قحطی، میلیون ها تومان در مقابل یك قرص نان بپردازند یا مثل آن شخص كه برای به جوش آوردن آب سماور اسكناس های فراوانی را به شعله های آتش می سپرد.
[ صفحه 147]
زندگی حضرت زهرا علیهاالسلام پر از مشكلات و فراز و شیب، و خود تاریخ مفصلی است كه یك سینه سخن در آن نهفته است. دشمنان آن حضرت چه ها كه نكردند!... اثر جراحت و كبودی سینه تا چهل روز بر بدن آن حضرت باقی مانده بود. به رغم این همه مشكلات، در بین سخنانی كه آن حضرت در این روزها بر زبان راندند حتی یك كلمه شكایت از خداوند وجود ندارد. مقام آن بزرگوار بالاتر از آن است كه بخواهد گله ای به زبان آورد. سراسر آن خطبه آتشین حمد خداوند منان است. ایشان حجت را بر ابوبكر و عمر تمام كردند بر زن های مهاجر و انصار احتجاج فرمودند، اما حمد و سپاس خدای را
[ صفحه 143]
فراموش نكردند؛ گویا حضرت با این كار می خواستند به ما بفهمانند كه ای مسلمانان، به هنگام گرفتاری حمد و ثنای خداوند را از یاد نبرید. روایات متواتری از رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده كه فرمودند:
«یا فاطمة ان الله تبارك و تعالی لیغضب لغضبك و یرضی لرضاك [1] ؛ ای فاطمه، خدای تبارك و تعالی با غضب تو غضبناك، و با رضایت تو راضی می شود».
نیز فرمودند:؛ و اعلم یا علی انی راض عمن رضیت عنه ابنتی فاطمة [2] ؛ یا علی، بدان كه هر كس دخترم فاطمه از او راضی باشد، من نیز از او راضی ام».
از این گونه سخنان در كلام رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم درباره حضرت فاطمه علیهاالسلام فراوان است. نكته مهمی كه از این روایات دریافت می شود این است كه همگان باید به مقدرات خدا راضی باشند. ولی خدا رضایت خود را به رضایت حضرت زهرا علیهاالسلام پیوند زده است. فقط حضرت زهرا است كه رضایش ملازم رضای خدا است و خدای متعال به خشنودی او خشنود، و به خشم او خشمگین می شود. فقط در مورد زهرا علیهاالسلام تعبیر «الانسیة الحوراء» [3] آمده است. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در این روایت می فرماید خداوند فضل خود را شامل حال انسان ها كرده و حضرت زهرا علیهاالسلام را به دنیا آورده است. ایشان این جهانی نیستند، اما خدا خواسته دیگران از زهرا علیهاالسلام یاد بگیرند و نسبت به او محبت، و تولی داشته باشند و لذا ایشان را آفریده است. فعل و قول حضرت زهرا علیهاالسلام در ایجاب و سلب، از طرف خداوند امضا شده است. حضرت زهرا علیهاالسلام به آن دو نفر فرمودند: «شما مرا غضبناك كردید و من بر شما خشمناكم» و به یكی از آنها فرمودند: «من در هر نماز تو را نفرین می كنم».
آیا حضرت از ما راضی است یا نه؟ آیا راضی است كه خدا هم راضی باشد؟ باید دید حضرت از چه چیزی راضی هستند و از چه چیزی ناراضی؟ اگر خطبه ایشان را كلمه به
[ صفحه 144]
كلمه بخوانیم، خواهیم فهمید از چه چیزی راضی نیستند. خدایی كه خالق است و با مخلوق قیاس نمی شود، رضای خود را در رضای بنده قرار داده است. رضای خدا مقرون و ملازم رضای فاطمه علیهاالسلام است. این همان عصمت است كه انبیاء و ملائك به آن دست یافته اند، اما عصمت آنها در این مرتبه و درجه نیست. هیچ آیه و روایتی نیامده كه انبیای الهی از هر كه راضی شوند، خدا نیز راضی می شود. اخلاق عملی، اخلاق عبادی، و بالاتر از این دو، اخلاق عقیده را باید از زهرا علیهاالسلام آموخت.
حضرت امام حسن علیه السلام به عبدالله بن جعفر فرمودند: «من ضمانت می كنم اگر كسی در دل از خداوند راضی باشد و هیچ گاه سؤالی نكند، دعایی نمی كند مگر آن كه مستجاب گردد». این امتیاز مخصوص معصومین علیهم السلام نیست، بلكه برای انسان های عادی نیز هست، اما به دست آوردن آن مشكل است. ممكن است كسی از آن رو در پی رضایت از خداوند باشد كه دعایش مستجاب گردد، ولی بالاتر از این، مقام رضای عن الله است. رضای عن الله از همه چیز بالاتر است. كسی كه از خدا راضی باشد به قدری آثار و نعمات الهی در اطراف خود می بیند كه چه بسا هیچ وقت از خدا سؤالی نكند و چیزی نخواهد و به مرحله ای برسد كه درخواست هایش از باری تعالی، همه در مورد آخرت باشد و درخواست دنیایی نكند. نقل شده است كه حضرت علی علیه السلام به همراه همسرشان، دختر گرامی رسول خدا، سه روز بود كه غذای خود را می بخشیدند و چیزی نمی خوردند. روز سوم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به منزل آنها تشریف آوردند. حضرت زهرا علیهاالسلام فرمودند: «یا رسول الله، سه روز است اهل این خانه چیزی نخورده اند». پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز فرمود: دخترم، پدرت نیز سه روز است كه چیزی نخورده است. این بزرگواران غذا داشتند، اما آن را می بخشیدند و ایثار می كردند.
اگر روزه داری یك روز از ماه مبارك رمضان را بدون خوردن سحری روزه بگیرد، به هنگام افطار می گوید من نمی توانم نمازم را با حضور قلب به جای آورم، مگر آن كه اول افطار كنم. حال اگر سه روز بدون سحری و افطار روزه بگیرد، چه می شود؟
دخت گرامی رسول خدا به سجده گاه رفتند و دو ركعت نماز به جای آوردند و
[ صفحه 145]
فرمودند: «بار خدایا، پیامبر تو به مهمانی ما آمده و ما غذایی نداریم». آن گاه از جانب خداوند برایشان غذا فرستاده شد. بهترین بندگان خدا سه روز گرسنگی را تحمل كردند اما چیزی از خداوند نخواستند، در صورتی كه اگر می خواستند، خداوند به آنها می داد. البته، خداوند هم نخواسته است كه این بزرگواران را با گرسنگی امتحان كند. چنین امتحان هایی پایین تر از حد و منزلت معصوم است این امتحان كوچك برای آن است كه انسان ها به این بزرگواران اقتدا نمایند و آنها را الگوی خویش سازند.
رضا مرتبه ای بس گرانبها است كه انسان باید به دنبال كسب آن باشد؛ چرا كه اگر اهل آخرت باشد به درد آخرتش می خورد و اگر اهل دنیا باشد به كار دنیایش می آید و فوائد بسیاری عایدش می شود. هر چند كسب رضا برای تحصیل دنیا، ارزان فروختن متاعی پر ارزش به قیمتی ناچیز است. درست مانند آن كه در زمان وفور نان و نه در قحطی، میلیون ها تومان در مقابل یك قرص نان بپردازند یا مثل آن شخص كه برای به جوش آوردن آب سماور اسكناس های فراوانی را به شعله های آتش می سپرد.
[ صفحه 147]
[1] بحارالانوار، ج 43، ص 22.
[2] همان، ج 22، ص 484.
[3] همان، ج 92، ص 384.